آزادی ایران

آیا چیزی به اسم نژاد آریا وجود دارد؟

Posted on تیر ۱۵ م, ۱۳۸۶ by عبدالحسین دهقانی

این روزها بحث نژادها وبه ویژه نژاد آریا در اینترنت و رسانه های فارسی داغ است و اکثرا با دیدی مثبت و افتخار آمیز به آن نگاه می کنند که به نظر من نتایج فرهنگی و اجتماعیِ زیان آوری برای جامعه ی جوان ایران دارد. اما بحث نژادها در علم کلاسیک چیست و چگونه به آن پرداخته می شود؟ درباره واژه فارسی نژاد و ریشه ومعنی آن از نظر زبان شناسی تا انجا که می دانم در زبان فارسی تحقیقی صورت نگرفته. واژه نژاد در زبان انگلیسی، آلمانی و ایتالیایی نیز مورد بحث است و عده ای معتقدند که از واژه یونانی گرفته شده است. این واژه در زبان یونانی به معنی پیوند بین انسانها در یک شغل یا خانواده می باشد. بعضی دیگر معتقدند که این واژه از کلمه ی عربی راس به معنی سر وارد زبان های اروپایی شده .

بحث نژادها ظاهرا ابتدا با نوشته های داروین و برای طبقه بندی حیواناتی که دارای مشخصه های مشترک هستند وارد علم کلاسیک شد. بعدا در انسان شناسی - علم شناخت انسان ها با توجه به ویژگی های ظاهریشان - این مفهوم برای انسان ها به کار برده شد. اوایل قرن گذشته در دانشگاههای آمریکا و آلمان تحقیقات بسیار زیادی در زمینه تقسیم بندی انسان ها بر اساس مشترکات ظاهری بدن آنها انجام گرفت. اما با پیشرفت علم و کشفیات باستانشناسی مشخص شد که این تحقیقات چندان قابل استناد نیست. مثلا امروزه می دانیم که کل انسان ها حدود پنج میلیون سال پیش از گروه کوچکی در آفریقا منشعب شده اند. یا اینکه رنگ تیره پوست ساکنان آفریقا یا مناطق گرمسیر را نمی توان به جدایی بر اساس نژاد نسبت داد زیرا با گذشت زمان ژن هایی که مقاومت پوست را در مقابل آفتاب بالا می برند موجب تیرگی رنگ پوست گشته و بعد از چند نسل این خصوصیات اکتسابی به خصوصیات ژنتیکی تبدیل شده و به فرزندان منتقل می شود. در پی این کشفیات بود که پونسکو پیشنهاد کرد به جای واژه نژاد از اصطلاح گروههای قومی استفاده شود .

از نظر علمی نودونه و نه دهم درصد از انسان ها از نظر ژنتیکی به هم شباهت دارند. یک دهم درصدی که به تفاوت ها مربوط می شود، به رنگ پوست و شکل ظاهری بدن مرتبط است. ولی از همان قرن هیجده و نوزده میلادی اصطلاحی به نام ایدئولوژی نژادی پدید آمد که معتقدان به آن - بدون اینکه تعریفی قانع کننده از کلمه نژاد ارائه دهند-نژاد خود را از سایرین برتر می دانستند .

آیا نژاد آریا وجود دارد؟ حتی اگر هم بخواهیم تعاریف نه چندان دقیق قرن هجدهم و نوزدهم میلادی را ملاک قرار دهیم، باز به دلیل اطلاعات کمی که از آریایی ها داریم نمی توان از آنها تحت عنوان نژاد یاد کرد.مثلا نمی دانیم که آنها دقیقا از چه منطقه جغرافیایی آمده اند، آیا زبان مشترکی داشته اند و آیا از نظر ژنتیکی با دیگر انسانها متفاوت بوده اند. همه ی مطالبی هم که در این مورد توسط محققان نوشته شده نظریات هستند. امروزه با رد شدن نظریه نژادها در علم مردمشناسی دستکم در محافل علمی از اصطلاح نژاد آریا استفاده نمی شود .

آیا افتخار کردن به آریایی ها موجب برتری ما می شود؟ هر جامعه ای دارای هویت تاریخی ست و تجزیه و تحلیل این هویت بیشتر راهگشاست تا افتخار به آن. وقتی که از وقایع تاریخی نتایج ملموس بیرون کشیده و آن نتایج را در تصمیمات جمعی خود دخالت دهیم، احتمال اشتباهات کمتر می شود. اما افتخار کورکورانه به چیزی که اصلا نمی دانیم درست یا اشتباه است، فقط به این منجر خواهد شد که جوامع و فرهنگ های دیگر را تحقیر کنیم. کسی که خود را از نسل آریا و دیگران را غیر آریایی می بیند، عرب ها را هم سوسمارخور لقب می دهد، افغان ها را وحشی می خواند و سیاهپوستان را آدم به حساب نمی آورد. وقتی هم که مسابقه فوتبال آلمانی ها را نگاه می کند به بازیکنانش با سلام هیتلری ادای احترام می کند. نیم قرن پیش هیتلر و دارودسته اش با سوءاستفاده از چنین تفکراتی آتش جنگی را شعله ور ساختند که در نهایت به نابودی خودشان و میلیونها انسان دیگر منتهی شد. متاسفانه این دیدگاه در جامعه ما فراگیر شده است و به نظرم یک علتش بی اطلاعی تلویزیون های لوس آنجلسی از تاریخ است .

شاید روزی همه انسانها این واقعیت را بپذیرند که کسی به خاطر زبان یا رنگ پوستش بر دیگران ارجحیت ندارد و ملاک برتری انسانها را چیزِ دیگری قرار دهند