آزادی ایران

فيس بوک قابل اعتماد نيست
پرويز داورپناه

هشدار به رسانه ها و سازمانهای سياسی که در فيس بوک صفحه باز کرده اند

حدود يکسال است که رسانه های ايرانی و در اين اواخر گروهها و سازمانهای سياسی ايرانی نيز در فيس بوک صفحه باز کرده اند، بدون آنکه مطالعه دقيقی از طرز کار فيس بوک داشته باشند. چه اگر اطلاعات کافی در اين زمينه داشتند، سرنوشت رسانه وکاربران و سازمان و اعضای خود را به خطر نمی انداختند.
بنياد تحقيقاتی "وارن‌تست" در آلمان در تاريخ ۲۵ مارس ۲۰۱۰ شبکه‌های اجتماعی در اينترنت را متهم مي‌کند که در حفظ اطلاعات کاربران قابل ‌اعتماد نيستند. کارشناسان فنی و حقوقی بنياد وارن‌تست مستقر در برلين روز پنجشنبه (۲۵ مارس) در گزارشی در نشريه "وارن تست" خبر دادند که تمام ۱۰ شبکه اجتماعی که مورد تحقيق قرار گرفته‌اند، کاستي‌هايی جدی را در حفظ داده‌های شخصی کاربران خود نشان مي‌دهند. اين اطلاعات در بسياری موارد، داده‌های شخصی مانند عکس‌ها يا متون خصوصی بوده است. به نظر بنياد "وارن‌تست" واگذاری اين اطلاعات به شرکت‌ها و بنگاه‌های تجارتی با قوانين و مقررات جاری در کشورهای عضو اتحاديۀ اروپا مغايرت دارد.
به نظر بنياد "وارن‌تست" شبکۀ اجتماعی فيس‌بوک که يک شرکت آمريکائيست، در ۱۵ مورد قوانين جاری در اروپا را نقض کرده است. کاربران فيس بوک معمولا موقع ثبت نام، به اين شبکه اجتماعی اجازه مي‌دهند که "اطلاعات مندرج در سايت يا حساب شخصی آن ها را در سطح جهانی" مورد استفاده قرار دهد. فيس بوک، که در سراسر جهان بيش از ۴۰۰ ميليون کاربر دارد، از نظر بنياد تحقيقاتی "وارن‌تست"، در امانت‌داری نسبت به کاربران خود، در پايين‌ترين سطح قرار دارد. شبکه‌های ديگر مانند لينکدين و "مای ا‌سپيس" نيز کاستی ‌های قابل‌توجهی را نشان مي‌دهند. به تازگی يکی از مديران شبکه "فيس بوک" به صورت ناشناس فاش کرد اطلاعاتی که از طرف کاربر "پاک" مي‌شود، در واقع تنها برای کاربر "نامرئی" مي‌شود، اما در ذخيره‌ مرکزی شبکه اجتماعی همچنان باقی می ‌ماند. به نظر "بنياد تحقيقاتی وارن‌تست" اين تخلفی آشکار از خواست و ارادۀ مشتريان است، زيرا شبکه اجتماعی حق انحصاری آنها را بر اطلاعات شخصي‌شان ناديده مي‌گيرد. به نظر "وارن‌تست" حتی کسانی که کاربر مستقيم شبکه‌های اجتماعی نيستند، در معرض خطر قرار دارند، زيرا شبکه اجتماعی از طريق ارتباطات اعضای خود از وجود آنها باخبر مي‌شود و درباره آن ها نيز اطلاعاتی گردآوری مي‌کند. به ويژه سايت‌هايی که ثبت نام اعضای خود را با استفاده از تلفن همراه (موبايل) ممکن مي‌سازند، به شدت آسيب ‌پذيراند.
بيشتر مردم متوجه مسائل امنيتی نيستند‏.‏ آنها به اينترنت مراجعه مي‌کنند و درباره همه مشکلات شخصی و حتی در مورد همسر يا نامزد خود حرف مي‌زنند‏ در حالی که ممکن است همين اطلاعات عليه آنها به کار گرفته شود.‏
گسترش شبکه‌های اجتماعی در اينترنت و اعتماد بيش از اندازه افراد به فضای مجازی موجب شده تا اعضای اين شبکه‌ها، بسياری از اطلاعات خصوصی خود را نيز بدون ترس از شناخته شدن، با ديگر اعضا در ميان بگذارند. همين امر، بستر مناسبی را برای فعاليت سازمان‌های اطلاعاتی و جاسوسی فراهم کرده تا با سوءاستفاده از اطلاعات شخصی افراد، از آن‌ها در فعاليت‌های جاسوسی و تخليه اطلاعات بهره گيرند.
سايت دويچه وله نيز نوشت که اگر عضو "فيس‌بوک" هستيد، بدانيد که اين سايت پرطرفدار تا ابد دست از سرتان برنخواهد داشت. به موجب يک قانون جديد از اين پس هرگونه اطلاعات رد و بدل ‌شده در "فيس‌بوک" برای هميشه ماندگار خواهد بود، حتی اگر ديگر عضو آن نباشيد.
در بسياری از مواقع برای عضويت در يک سايت اينترنتي، پس از وارد کردن اطلاعات اوليه و در قدم آخر، بندی قانونی وجود دارد که در آن از متقاضی پرسيده مي‌شود که آيا اجازه مي‌دهد تا اطلاعات وارد شده از سوی او در دسترس برخی از سازمان‌ها قرار بگيرد يا خير. در اين‌گونه موارد چنانچه کاربری تمايل به اين کار نداشته باشد مي‌تواند به راحتی اين عدم تمايل را اعلام کند و دست‌آخر هم اين تضمين به او داده مي‌شود که تمام اطلاعات وی در هنگام لغو عضويتش يا پاک خواهند شد يا اينکه به صورت ناشناس در فضای مجازی وب باقی خواهد ماند. از اوايل ماه فوريه سال جاری ميلادی بندی در شرايط استفاده از سايت "فيس‌بوک" به چشم مي‌خورد که موجی از اعتراض ‌را به همراه داشته است. گستردگی اين اعتراض‌ها آنقدر زياد بوده است که مارک سوکربرگ، رييس فيس‌بوک را بر آن داشت تا جوايبه‌ای را در وبلاگ اين شرکت منتشر کند. در اين ميان تنها کسانی از جوايبه‌ی سوکربرگ سر در خواهند آورد که متن شرايط عضويت در فيس‌بوک را مطالعه کنند، البته با دقت تمام.
آن‌هايی که با فيس‌بوک کار مي‌کنند، از اعتياد "فيس‌بوکی" هم خبر دارند: رفتن به صفحه‌های شخصی اعضای ديگر اين سايت، ديدن عکس‌های آن‌ها يا حتی گوش کردن به موسيقي‌مورد علاقه‌شان، پيدا کردن دوستان جديد يا ديدن ويدئوهای مختلف... در يک کلام «لذت سرک کشيدن و اين‌طرف و آن طرف رفتن در فيس‌بوک آنچنان بالاست که نمي‌توان به راحتی از آن دل کند.» اما از اين به بعد بودن در فيس‌بوک به معنای پذيرفتن شرط جديد است:
«شما به فيس‌بوک اجازه‌ی نامحدود کپي، انتشار، ذخيره، نمايش، انتقال، اسکن، از نو فرمت کردن، تغيير دادن، ويراستاري، ترجمه، استفاده‌ی گزينشی و بازنويسی تمام اطلاعاتی را خواهيد داد که در اين سايت وارد مي‌کنيد» و کاربران همچنين بايد بدانند که اطلاعات آن‌ها «برای هر گونه هدف تجاری و تبليغاتی سرويس فيس‌بوک يا مرتبط با آن يا برای تبليغ آن» مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
به نقل از رييس ۲۴ ساله فيس بوک‌، مارک سوکربرگ، فلسفه‌ی فيس‌بوک اين است که مردم صاحبان اطلاعاتشان به شمار مي‌آيند و کنترل تقسيم کردن اين اطلاعات با ديگران در دست خودشان است. وی می گويد: «يکی از پرسش‌ها درباره‌ی شرايط جديد ما اين بوده است که آيا فيس‌بوک مي‌تواند از اين اطلاعات تا ابد استفاده کند؟ وقتی که شخصی برای مثال پيامی را با دوستی تقسيم مي‌کند، دو کپی از اين پيام درست مي‌شوند، يکی در صندوق پيام‌های فرستاده شده و ديگری در صندوق پيام‌های گرفته‌شده‌ ی دوستش. حتی اگر اين شخص عضويت خودش را هم فسخ کند با اين حال دوستش همچنان يک کپی از پيام او را خواهد داشت. ما فکر مي‌کنيم که اين بهترين راه برای فعاليت فيس‌بوک است و دقيقا همان چيزی است که سرويس‌های ديگر همانند اي‌ميل بر اساس آن کار مي‌کنند. يکی از دلايلی که تصميم گرفتيم شرايط مان را بازنويسی کنيم، برای اين بود که مي‌خواستيم اين موضوع را واضح کنيم.» البته رييس جوان در نوشته‌اش تأکيد مي‌کند که فيس‌بوک از اطلاعات کاربران به گونه ای که آنها مايل نيستند استفاده نمي‌کند، زيرا «اعتمادی که شما به ما به عنوان يک مکان امن برای انتقال اطلاعاتتان داريد، مهمترين اصلی است که موجب شده تا فيس‌بوک فعاليت داشته باشد.» با خواندن نوشته‌ی مارک سوکربرگ نتيجه‌ی در خور توجهی که حاصل مي‌شود چنين است: اگر هرگونه اطلاعاتی را به دنيای مجازی فرستاديد، انتظار هيچ‌گونه کنترل شخصی بر آن نداشته باشيد!
رؤسای شبکه های اجتماعی که می توانند بيشترين سود را از بی تفاوتی کاربران اينترنت نسبت به حريم شخصی خود به دست آورند، در تلاشند تا اين حق شهروندی را بی اهميت نشان دهند.
"مارک سوکربرگ" با سودی که از تاسيس فيس بوک به دست آورد، اکنون به عنوان جوانترين ميلياردر روی زمين شناخته می شود. اما وی به تازگی در سخنان عجيبی درباره حريم شخصی کاربران اينترنت گفت: "امروز هيچ کس واقعا نگران حريم شخصی خود نيست"!
کميسيون اروپا به شدت نسبت به اين سخنان واکنش نشان داده در تلاش برای تصويب قوانين و مقررات جديدی برای تضمين زندگی کسانی است که می خواهند حريم خود را در اينترنت حفظ کنند.
"وويان ردينگ" کميسر ارتباطات و فناوری کميسيون اروپا در اين خصوص اظهار داشت: "مردم مسئولان جديد حقوق شهروندی هستند و بايد اين حق را داشته باشند که در خانه خود را بسته نگه دارند."
احترام به زندگی خصوصی و حفاظت از اطلاعات شخصی حقوق مسلمی هستند که در قانون حقوق اساسی اتحاديه اروپا وجود دارند. اما مشکل مهم در اينجا است که قوانين و مقررات مرتبط با اين اصل در سال ۱۹۹۵ و زمانی به تصويب رسيده اند که در آن اينترنت هنوز به چنين ابزار ارتباط جمعی گسترده ای تبديل نشده بود و ابزارهايی چون خريد آنلاين پديده های هنوز ناشناخته ای بودند.
ردينگ در اين خصوص افزود: "دنيا تغيير کرده است. اين درحالی است که هيچ تغييری در قوانين ديده نمی شود. نوآوری برای جامعه معاصر مهم است اما نبايد حق احترام به زندگی خصوصی را نابود کند. بنابراين ما به قوانين جديدی نياز داريم تا اين حريم را حفظ کنيم"
کميسيون اروپا در اين راستا در حال تدوين قوانين و مقرراتی است که می توانند نارضايتی افرادی چون "سوکربرگ" و روسای ديگر ميادين مجازی اجتماعی مثل توييتر و مای اسپيس را فراهم کنند. يکی از اين مقررات، محدوديتهايی برای "آگهی های رفتاری" (تبليغات برپايه رفتار) ايجاد خواهد کرد. تبليغات برپايه رفتار، سيستمی است که عادات کاربران را برای ارائه تبليغات و عرضه تجاری محصولات مورد نياز آنها بررسی می کند.
در حقيقت اين نخستين بار نيست که دولتها و قانوگذاران در مقابل آن چيزی که به نام "نقض حريم شخصی" در شبکه های اجتماعی رخ می دهد ايستادگی می کنند. به طوری که دولت کانادا بارها فيس بوک را به نقض قوانين حفظ حريم شخصی کاربران کانادايی متهم کرده است.
وويان ردينگ در کميسيون اروپا در اين خصوص اظهار داشت: "اتحاديه اروپا بايد مقرراتی را ارائه کند که به هر شهروند امکان درک اين مسئله را دهد که در چه شرايطی اطلاعات شخصی وی می تواند مورد سوء استفاده قرار گيرد." همچنين بروکسل قصد دارد تحقيقات گسترده ای را درباره اثرات مفهوم جديد "ابرهای محاسباتی" (cloud computing) انجام دهد. "ابرهای محاسباتی" به معنی ذخيره کردن تمام مدارک و اسناد آنلاين بر روی يک "هارد ديسک محلی" است. اين مدارک که از پروفايلهای الکترونيکی مصرف کنندگان جمع آوری شده اند اطلاعاتی را درباره آدرسهای IP و عادات خريد کاربران ارائه می کنند. سپس کارگزاران اين "ابرهای محاسباتی" اين اطلاعات را بدون کسب مجوز از مصرف کنندگان در اختيار بنگاههای تبليغاتی و تجاری قرار می دهند. در سال ۱۹۹۵زمانی که کميسيون اروپا قوانين مربوط به اينترنت را تدوين می کرد، پديده ای به نام سرقت هويت وجود نداشت، بليت هواپيماها با رايانه رزرو نمی شد و صورت حسابها از روی ميز خانه پرداخت نمی شدند. بنابراين نيازی به ارائه مقررات مرتبط با حفظ اين امور وجود نداشت اما اکنون به نظر می رسد که بروکسل يک بازنگری جدی را بر روی اين قوانين اعمال خواهد کرد و اين مقررات جديد را پايان سال ۲۰۱۰ به تصويب خواهد رساند. به اعتقاد بروکسل، دفاع از حريم شخصی يک ماموريت بدون زمان است و بنابراين بايد آرامش زيبای "آقای فيس بوک" را بر هم زد.
زويی کلينمن - يک محقق دانشگاهی می گويد کسانی که جزييات زندگی خصوصی خود را در اينترنت منتشر می کنند، ممکن است با اين کار حريم خصوصی ديگران را هم به خطر بيندازند. کايرون اوهارا از کاربران اينترنتی خواست بيشتر متوجه تاثيرات آنچه که در اينترنت منتشر می کنند بر زندگی ساير افراد باشند.
اين محقق می گويد: "يکی از مفاهيم قانونی مهم در بحث حريم خصوصي، داشتن انتظارات معقول در مورد حفظ مسايل خصوصی است. در شرايطی که جزييات زندگی خصوصی افراد روز به روز بيشتر از گذشته در فضای اينترنت منتشر می شود، انتظارات معقول در مورد بحث حريم خصوصی هم در حال محو شدن هستند".
به گفته آقای اوهارا زمانی که انتظارات معقول افراد در مورد حريم خصوصی کمرنگ می شود، در نتيجه حمايت های قانون از حق افراد برای حفظ اين حريم خصوصی هم کمتر خواهد شد.
اين محقق ارشد علوم کامپيوتر در دانشگاه ساوث همپتون انگلستان برای نمونه به عکسی اشاره کرد که در يک مهمانی خصوصی گرفته شده و احتمالا می تواند باعث خجالت بعضی از افراد شود.
او می گويد «شايد يک دهه پيش از اين تصور بر اين بود که اين عکس ممکن است بين دوستان و آشنايان اين افراد پخش شود. اما اکنون فرض بر اين است که احتمالا اين عکس با منتشر شدن در اينترنت و شبکه های اجتماعي، توسط غريبه ها هم مشاهده خواهد شد.»
شبکه خبری سی ان ان در گزارشی درباره خطرهايی که کاربران در شبکه‌های اجتماعی اينترنت با انها مواجه اند اعلام کرد، مثلا اگر کسی در فيس بوک تصاوير خانوادگی و خصوصی خود را برای نشان دادن به دوستان نزديک قرار دهد اين تصاوير به سادگی در دسترس هزاران نفر از کاربران ديگر اين شبکه قرار می گيرد.
برخی موارد نيز خطرناک تر از اين است. مثلا يک مادر در امريکا اخيرا متوجه شد که تصوير دختر پنج ساله وی که در يکی از اين شبکه های اجتماعی قرار داشت بر روی يک سايت ضد اخلاقی قرار گرفته است که اين مسئله اين خانواده را بسيار نگران ساخت. وقتی اين خانواده تلاش کرد با قرار دادن يک اطلاعيه در اينترنت با اين مسئله مقابله کند متوجه شد که شماره تلفن و ادرس انها نيز از طريق اينترنت در اختيار بسياری از کاربران قرار گرفته است که اين مسئله انها را بسيار نگران کرد.
يافته‌های بررسی سوفوس نشان مي‌دهد که کاربران در سراسر جهان از تغييراتی که فيس‌بوک قصد دارد در سياست‌های حريم خصوصی خود صورت دهد، رضايت ندارند.
اين بررسی پس از اين که فيس‌بوک در ماه مارس ۲۰۱۰ پيشنهاد کرد شماری از تغييرات در حريم خصوصی اين سايت انجام بگيرد، صورت گرفت. اين تغييرات به وب‌سايت‌های ديگر از پيش تاييد شده امکان مي‌دهد به اطلاعات شخصی کاربرانی که عضو فيس‌بوک شده‌اند و تصور مي‌کنند اطلاعاتشان توسط اين سايت شبکه اجتماعی با ديگران در ميان گذاشته نمي‌شود، دسترسی داشته باشند.
طبق اعلام سوفوس، کاربرانی که پس از ورود به فيس‌بوک از وب‌سايت‌های شرکت‌های شخص ثالث بازديد مي‌کنند، اطلاعات شخصی از جمله نام کاربري، تصوير پروفايل، دوستان و حتی تماسهايشان را به آن‌ها مي‌دهند.
در اين ميان سازمان‌های جاسوسی و اطلاعات اسرائيل نيز با تمرکز بر فيس‌بوک مي‌کوشند تا با شناسايی اتباع کشورهای مختلف و سوءاستفاده از اطلاعات خصوصی آن‌ها، اين افراد را وادار به جاسوسی برای اسرائيل کنند.
در همين رابطه، "رونن برگمن" کارشناس اسراييلی امور اطلاعات و نويسنده کتاب "جنگ مخفی اسراييل در ايران" به پايگاه خبری "بي‌بي‌سی" مي‌گويد: «زير نظر داشتن شبکه‌های اجتماعی در اينترنت، حداقل چيزی است که بايد از سرويس اطلاعاتی هر کشور انتظار داشت‏.‏»
برگمن تاکيد مي‌کند‏:‏ اسراييل از اطلاعات شخصی که به ميزان زيادی در اينترنت يافت مي‌شود، برای شناسايی افرادی که احتمال دارد به اين رژيم کمک کنند، استفاده مي‌کند‏.‏
اين کارشناس اسراييلی مي‌افزايد‏:‏ «اگر۵۰ سال ديگر پرونده‌های مخفی "شين‌بت"،‏ سرويس جاسوسی اسرائيل، و همچنين سازمان اطلاعاتی ارتش اين رژيم را باز کنيم، متوجه مي‌شويم که تجهيزات جاسوسی اسرائيل از دستگاه‌هايی که در فيلم‌های تخيلی جيمز باند استفاده مي‌شود، بسيار محير العقول‌تر است‏.‏»
برگمن با اشاره به چگونگی بهره‌گيری اسرائيل از شبکه‌های اجتماعی اينترنت مي‌گويد‏:‏ «اگرچه سرويس‌های اطلاعاتی اسراييل معتقدند که از طريق شبکه‌های اجتماعی نمي‌توان جاسوس‌هايی را استخدام و به مدت طولانی به کار گرفت، اما در هر حال اطلاعات آنلاين ممکن است به سرويس‌های اطلاعاتی کمک کند تا افرادی را شناسايی کنند که ممکن است برای آنها مفيد باشند؛ مثل افرادی که با حماس ارتباط دارند‏.‏»
گزارش بي‌بي‌سی حاکی از آن است که اعضای جنبش حماس معتقدند که علاقه مردم منطقه غزه به شبکه‌های اجتماعی در اينترنت باعث شده تا اسرائيل بتواند از اين طريق جاسوس استخدام کند‏.‏
بي‌بي‌سی در اين‌باره مي‌نويسد‏:‏«مدتهاست که شبکه‌ای از خبرچين‌ها در کرانه باختری و غزه برای اسرائيل کار مي‌کنند‏.‏ هدف اسرائيل نيز از داشتن چنين شبکه‌اي، مختل کردن فعاليت‌های گروه‌های مبارز است‏.‏ بطوريکه اين هفته حماس اعلام کرد، هر فردی را که در حين جاسوسی برای اسرائيل به دام بيندازد، اعدام خواهد کرد‏.‏»
دکتر پرويز داورپناه
اول ارديبهشت ۱٣٨۹ - ۲۱ آوريل ۲۰۱۰

بالاترين

||

دنباله

||

فيس بوک

نظر شما