آزادی ایران

روز قدس متفاوتی در راه است
صدای آلمان: مهدی کروبی در نامه‌ی اخير خود تاکيد کرده که نمي‌گذارد گروهی تازه‌ به دوران رسيده، چوب حراج به سرمايه نظام و کشور بزنند. روز قدس نزديک است و زمزمه بازداشت کروبی و موسوی بالا گرفته است. آيا حوادث در راه قابل پيش‌بيني‌اند؟

گفتگو با مرتضی کاظميان، روزنامه‌نگار و تحليلگر سياسی:

آقای کروبی در نامه سرگشاده خود از اشتهای اشباع نشده نظاميان در عرصه سياست و اقتصاد و دست‌اندازی آنان به حوزه‌های درمانی و بهداشتی گفته‌ است. شما شواهد اين حضور را در چه مي‌بينيد؟

مرتضی کاظميان: انتخابات دوره دهم موجی شد تا حضور نظاميان، نيروهای امنيتی و شبه‌نظامی محسوس‌تر شود. طبقه جديدی در چند سال اخير در ايران شکل گرفته که صحنه‌‌های نظامي، شبه‌نظامي، ايدئولوژيک، فرهنگي، اقتصادی و سياسی را در دست دارد. انتخابات دهم، بسامد و مجال مناسبی برای تثبيت آنها در ساخت قدرت بود. اين طبقه جديد اينک در حال تعميم حوزه‌های اقتدار خود است و همانگونه که آقای کروبی اشاره کرده، از بيمارستان‌ها و درمانگاه‌ها مي‌خواهند که اطلاعات يا گواهی در باره تعدی و آسيب مردم را به کسی ندهند.

گفتيد حضور کاملا محسوسی دارند، اما در عين حال به نظر مي‌رسد تلاش مي‌کنند با پنهان‌‌کاری و احتياط رفتار کنند و چندان جلوی صحنه نباشند.

تا پيش از انتخابات دهم چنين بود. پس از آن ديگر فرماندهان سپاه و زيرمجموعه‌های کلان اقتصادی و تجاري‌شان، پروايی از حضور عريان ندارند. مي‌بينيم که مداوما در باره مسائل جاری اظهارنظر مي‌کنند و حتی وارد مسائل امنيتی هم شده و خود را مسئول همه چيزمي‌دانند. همين‌که حفاظت اطلاعات سپاه، بازداشتگاه‌های خاص خود را دارد و در سرکوب‌های امنيتی دخيل و ضابط است، نشان مي‌دهد که ديکر کار از پنهان‌کاری گذشته است.

پس برای چه مي‌کوشند بسياری اعمال فراقانونی و سرکوبگرانه را به گروه‌های خودسر و ناشناس نسبت دهند؟

اقداماتی که صورت مي‌گيرد، آنچنان غيراخلاقي، غيرانسانی ،غيرقانونی و به دور از عرف جامعه ماست که هيچ جای دفاع ندارد. فشار و رفتار با نيروهای اپوزيسيون، غيرخودی و مردم معترض، غيرقابل دفاع شده است. آخرين نمونه، کاری بود که با عاطفه امام دختر ۱۹ ساله آقای جواد امام کردند. او را ربودند و بعد در بيابان رها کرده و گفتند نمي‌دانند کارچه کسی بوده است. آنچه روشن است اين‌که سمت و سوی اين اقدام‌ها، يکدست‌تر کردن هرچه بيشتر جريان فکری سياسی حاکم بر جامعه ايران است.

آقای کروبی در نامه خود از اين اوضاع به قوه قضاييه شکايت برده است. اين تناقضی در خود ندارد؟ مگر ظرفيت‌های قوه قضاييه در شرايط موجود، توان مرزبندی با اين دست‌اندازي‌ها را دارد؟

تغيير رييس قوه قضاييه و دادستان تهران خوشبيني‌هايی را ايجاد کرد. بعد معلوم شد ساختار بوروکراتيک قوه قضاييه، تاثير معناداری در فرآيند ساخت قدرت نمي‌گذارد. دادستان جديد تهران خودش دستور بازداشت آقايان بهشتی و الويری را داد. اين نشان داد که همان جريان مسلط، دست بالا را در قوه قضاييه هم دارد و اين قوه مستقل نيست. يک نمونه اين‌که خانواده‌های زندانيان برای پيگيری وضع عزيزان خود به دادگاه انقلاب مي‌روند و از قضات آنجا دستور ملاقات مي‌گيرند. اما در زندان اوين، ضابطانی هستند که با اين دستورات مخالفت مي‌کنند.

با دستگيری مشاوران ارشد آقايان کروبی و موسوي، نگرانی در باره بازداشت خود آنها نيز بالا گرفته. فکر مي‌کنيد شرايط به گونه‌ای هست که اقتدارگرايان چنين ريسکی کنند؟

واژه دقيقی به کار برديد. دستگيری آنها واقعا يک ريسک خواهد بود. البته راست افراطی با کمک خبرگزاری فارس يا کيهان مدت‌هاست برای بازداشت موسوي، کروبی و خاتمي، حتی موسوی خوئيني‌ها و ديگر سران اصلاحات، جوسازی و تبليغات مي‌کند. به نظر من احتمال دستگيری آقايان با توجه به نامه شماره ۱۲ آقای موسوي، مفروض‌تر از هميشه است. ولی من اميدوارم بخش معتدل‌تر جناح راست و بخش پراگمانيست‌تر جريان قدرت، تصميم‌گيری دراين مورد را کنترل کند.

روز قدس در راه است. مخالفان نتايج انتخابات مدت‌هاست منتظر چنين مناسبتی برای تظاهرات هستند و آقای کروبی هم به هواداران خود فراخوان داده‌. اما آقای خامنه‌ای امروز نسبت به تفرقه افکنی در روز قدس هشدار داد. فکر مي‌کنيد جمعه آينده اتفاق خاصی بيفتد؟

پيش‌بينی اتفاق روز قدس بسيارمشکل است. يکشنبه هفته آينده بخاطرعيد فطرتعطيل است. به احتمال زياد، شنبه هم تعطيل خواهد بود و با احتساب پنجشنبه و جمعه تعطيلاتی چهار روزه در راه است. ممکن است بخش بزرگی از طبقه متوسط و شهری که در تظاهرات اخير شرکت مي‌کند، به سفر برود. در عين حال ما شاهد اتفاقاتی نظير ۲۵ خرداد يا ۳۰ خرداد بوديم و وضعيت جامعه، کاملا شکننده و غيرقابل ارزيابی دقيق است. تنها مي‌توانم بگويم که روز قدس امسال قطعا با سال‌های قبل متفاوت خواهد بود.

هشدار امروز رهبری نظام در باره روز قدس نشان ميدهد که جنبش اعتراضی سبز، حتما به شکلی ويژه خود را نشان خواهد داد. من روز قدس را در روند تحولات بعد از انتخابات، روزی کليدی مي‌بينم. اين روز پلی خواهد بود بين رويدادهای دوسه ماه گذشته و تحولات ديگر از جمله بازگشايی دانشگاه‌ها که دغدغه عجيبی برای حاکميت شده است.

مصاحبه‌گر: مهيندخت مصباح

تحريريه: بهرام محيی