وجدان جامعه نسبت به مسئله اعدام و به خصوص اعدام در ملا عام حساس شده است.
صدای آلمان : اول دي‌ماه در حالی که دو محکوم به اعدام را برای اجرای حکم به مرکز شهر سيرجان آورده بودند، چند نفر در اعتراض به اجرای اين حکم با ماموران انتظامی درگير مي‌شوند. شيرين عبادی مي‌گويد وجدان جامعه نسبت به اعدام حساس شده است.
صبح روز سه شنبه (۲۲ دسامبر / اول دی) نيروهای انتظامی در سيرجان موفق نشدند حکم اعدام دو نفر محکوم را در ملاء عام اجرا کنند. در گزارش‌هايی آمده است که اعضای خانواده اين افراد، طناب اعدام را بريده و آنها را فراری داده‌اند.
در گزارش ديگری آمده که اين افراد هنگامی که به محل اعدام منتقل مي‌شدند، توسط افرادی ناشناس فراری داده شده بودند. به گزارش خبرگزاری فرانسه، نيروهای امنيتی اين دو نفر را بار ديگر دستگير کرده و قرار بوده با تاکيد شورای تامين شهرستان سيرجان، مراسم اعدام مجددا عصر سه‌شنبه در اين شهرستان برگزار شود.
به گزارش خبرگزاری فرانسه و سايت ادوارنيوز، هزاران نفر از مردم سيرجان در اين مراسم مجدد اعدام حضور پيدا کرده و نسبت به اجرای مجدد حکم دست به اعتراض زدند. اين اعتراض به صحنه درگيری ميان شهروندان و نيروهای انتظامی بدل شد.
به گزارش ادوار نيوز، با صدور فرمان تيراندازی توسط مقامات انتظامی و امنيتی و اجرای اين فرمان، سه تن از شهروندان عادی در محل اجرای مجازات کشته شدند.
ادوارنيوز مي‌نويسد، بر اساس گزارش‌های موثق، ۷ تن ديگر نيز به شدت مصدوم شده‌اند که پزشکان از آنها قطع اميد کرده‌اند. همچنين بيش از ۲۰ تن ديگر نيز جهت مداوا به بيمارستان‌های کرمان منتقل شده‌اند.
خبرگزاری فرانسه به نقل از خبرگزاری فارس، شمار کشته‌شدگان را دو نفر و تعداد مجروحان را ۲۵ نفر اعلام کرده است. در جريان اين درگيري‌ها چندين خودروی نيروهای انتظامی نيز به آتش کشيده شد. دو محکوم به اعدام نيز که به دليل سرقت مسلحانه و نگهداری اسلحه مجرم شناخته شده بودند به زندان منتقل شده‌اند.
به گزارش خبرگزاری فرانسه، شمار اعدام‌ها در ايران در سال جاری ميلادي، دست‌کم به ۲۶۷ نفر رسيده است. اين رقم در سال ۲۰۰۸ به ۲۴۶ نفر رسيده بود.
اين اولين بار است که نسبت به اجرای حکم اعدام د رملا عام اعتراضی صورت مي‌گيرد. شيرين عبادي، وکيل و حقوقدان مي‌گويد وجدان جامعه نسبت به مسئله اعدام و به خصوص اعدام در ملا عام حساس شده است.
دويچه‌وله: خانم عبادی اتفاقی که روز سه‌شنبه در شهر سيرجان افتاد، به اين صورت بود که ابتدا عده‌ای برای نجات دو محکوم به اعدام وارد صحنه مي‌شوند و بعد از شروع درگيری گويا اعتراضاتی هم از طرف مردم به اعدام در ملاء عام صورت مي‌گيرد. اين اولين بار است که چنين اتفاقی مي‌افتد و اعتراضي، حالا هرچند خيلی خفيف و نه خيلی گسترده، به اعدام در ملاء عام صورت مي‌گيرد. آيا جامعه‌ی ايران دارد نسبت به مسأله‌ی اعدام در ملاء عام حساس مي‌شود؟
شيرين عبادی: بله. اين نشانه‌ای است از اينکه وجدان عمومی جامعه ديگر يک چنين مجازات‌هايی را برنمي‌تابد و وقتی مي‌بيند جان دو انسان، ولو خطاکار را به اين صورت مي‌گيرند، خشمگين مي‌شود.
اعدام در ملاء عام از کی وارد قانون کيفری ايران شد؟
اعدام اساساً از مجازات‌هايی است که از ديرباز در قوانين ايران و در ساير کشورها بود. ولی بتدريج با پيشرفت علوم کيفری متوجه شدند که اين يک مجازات اشتباه است و سعی کردند که اعدام را از کشورها حذف کنند و الان بسياری از کشورها اعدام را برداشته‌اند. متأسفانه هنوز مجازات اعدام در قوانين ايران است. و از آن بدتر اينکه قاضی اين اختيار را دارد که برای اينکه عبرت سايرين شود، دستور دهد اعدام در ملاء عام صورت گيرد که البته اين مسئله‌ای نيست که ديگران از آن عبرت گيرند، برای اينکه مروج خشونت در اجتماع است.
ما بسيار اين صحنه را در طول اين سی سال ديده‌ايم که جرثقيلی آورده مي‌شود و فردی از بالای آن به دار آويخته مي‌شود و عده‌ی زيادی هم اين صحنه را تماشا مي‌کنند. فکر مي‌کنيد اين چه تأثيری مي‌تواند روی وجدان عمومی جامعه بگذارد؟
متأسفانه تأثير بسيار بدی مي‌گذارد. نشان‌دهنده‌ی خشونت است، نشان‌دهنده‌ی اين است که حکومت به وظايف خودش در زمينه‌ی پيشگيری از جرائم عمل نکرده و نشان‌دهنده‌ی آن است که حکومت رسماً اعلام مي‌کند که از اصلاح يک فرد خطاکار عاجز است.
در چندسال اخير اعتراضات فراوانی نسبت به صدور و اجرای حکم اعدام در ايران، بخصوص اعدام نوجوانان، صورت گرفته است. ولی با وجود اين، همچنان ما مي‌بينيم که بعضی از قضات و سيستم قضايی ايران تمايل عجيبي، بخصوص در اين سه ـ چهارسال اخير، نسبت به صدور و اجرای هرچه سريع‌تر حکم اعدام پيدا کرده‌اند. حتی مواردی داشته‌ايم که اصلاً جرم واقعاً ثابت نشده بوده و پرونده ايراد داشته است، ولی حکم سريعاً صادر و اجرا شده است. اين تمايل سيستم قضايی ايران به صدور و اجرای مجازات اعدام را چطور مي‌شود ارزيابی کرد؟
متأسفانه در اين زمينه ايران پرونده‌ی درستی ندارد. ازجمله ايران بيشترين تعداد اعدام افرادی را دارد که کمتر از هجده سال مرتکب جرم شده‌اند و همچنين بعد از چين بيشترين تعداد اعدام بزرگسالان را دارد و اين يک آمار بسيار دردناک و وحشتناک برای کشور است. اين که قضات در برخی موارد بر اعدام اصرار کرده‌اند، نشان از بي‌رويه‌گی و بي‌نظمی در دستگاه قضايی دارد. متأسفانه بايد بگويم دستگاه قضايی ما روز به روز سقوط مي‌کند و آن ويرانه‌ای که روزی آقای شاهرودی گفت از آقای يزدی تحويل گرفته است، روز به روز ويرانه‌تر مي‌شود. متأسفانه با رياست قوه قضاييه توسط آقای لاريجانی هم نه تنها بهتر نشده، بلکه ما شاهد سقوط بيشتر دستگاه قضا هستيم.
يعنی شما اشکال اساسی را در نحوه‌ی اجرای قوانين توسط سيستم قضايی مي‌دانيد يا در خود قوانين؟
اشکال اصلی در خود قوانين است و بعد در نحوه‌ی اجرای قانون. يعنی هم اينکه قوانين ما اعدام را قبول دارد اشکال دارد و هم اين که آن قاضی که دستور مي‌دهد اعدام در ملاء عام اجرا شود اشکال دارد. هر دو بايد اصلاح شوند.
مصاحبه‌گر: ميترا شجاعی
تحريريه: بابک بهمنش
3 دی 1388